Πέμπτη 21 Ιουλίου 2011

Τρίτη 19 Ιουλίου 2011

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ


Antonio Vivaldi: Summer
"Σχέδια στην άμμο..."



----------------------------------------------------------




ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ


(Το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε στο Διήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο:
"Η εφαρμογήτης ομαδοκεντρικής διδασκαλίας-Τάσεις και εφαρμογές"
που έγινε στη Θεσσαλονίκη, 8-9 Δεκεμβρίου 2000)


[από την ιστοσελίδα "Κλειδιά και Αντικλείδια"


[Σημειώσεις]

[Σεμινάριο ΑΚΙΔΑ - Κύπρος, 17-19 Μαΐου 2007]


Ενδιαφέρουσες σημειώσεις σε ιστολόγιο εκπαιδευτικών θεμάτων

Ενδιαφέρουσες σημειώσεις σε ιστολόγιο εκπαιδευτικών θεμάτων


Ποικίλα και ενδιαφέροντα άρθρα - μεταξύ άλλων
Μαρία Αναγνωστοπούλου,
"Προτάσεις για την εφαρμογή της ομαδικής διδασκαλίας
στο σύγχρονο σχολείο" (σσ. 37-47)


[Σημειώσεις]










-------------------------------------------------

Οδυσσέας Ελύτης
"Ο μικρός Ναυτίλος" (1985)



"Ο μικρός Ναυτίλος"
Μουσική: Δημήτρη Λάγιου


Σάββατο 16 Ιουλίου 2011

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

Ινδιάνος Σιάτλ, "Ένα παλιό μήνυμα στο σύγχρονο κόσμο"


Ινδιάνος Σιάτλ, "Ένα παλιό μήνυμα στο σύγχρονο κόσμο"
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου


----------------------------------------------------------------------------


Φιλολογικές ιστοσελίδες


Ψηφιακό Σχολείο
[Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων]


Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης
Καλές Πρακτικές
Διδακτικές Προτάσεις για ποικίλα γνωστικά αντικείμενα


http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
Αρχαία Ελληνική → Μελέτες Διδασκαλία → Διδακτικές δοκιμές → Πρακτικές Εφαρμογές


http://www.ellinikoslogos.gr/
Ελληνικός Λόγος: για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα


-------------------------------------------------




Ενότητα 11Α
"H αλληγορία του σπηλαίου"
Πλάτωνος, Πολιτεία, 514a-515a
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου
(Θεωρητική κατεύθυνση)



--------------------------------------------------



"H αλληγορία του σπηλαίου"
Πλάτωνος, Πολιτεία, 514a-515a
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου
(Θεωρητική κατεύθυνση)



--------------------------------------------------------------------



"Η ομορφιά δεν είναι το παν"
Μύθος του Αισώπου (διασκευή)
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου

Παραγωγή βίντεο:


-----------------------------------------------




"Η ομορφιά δεν είναι το παν"
Μύθος του Αισώπου (διασκευή)
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου

Παραγωγή βίντεο:
Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου Πανεπιστημίου Κρήτης


------------------------------------------------------------------------------------


http://www.snhell.gr/
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού


http://www.ime.gr/chronos/gr/
ΙΜΕ (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Ελληνική Ιστορία


http://www.ehw.gr/ehw/forms/Default.aspx?lang=el-GR
ΙΜΕ (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (Μικρά Ασία, Τραπεζούντα, Κωνσταντινούπολη)


http://www.hellenic-cosmos.gr/
ΙΜΕ (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Ελληνικός Κόσμος (Δραστηριότητες & Εκπαιδευτικά Προγράμματα)


http://www.ekebi.gr/
Ε.ΚΕ.ΒΙ. (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) → Προώθηση της Ανάγνωσης → Αφιερώματα σε Μεγάλους Λογοτέχνες


http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=299
Ε.ΚΕ.ΒΙ. → Τράπεζα δεδομένων Αρχεία


http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=213
Ε.ΚΕ.ΒΙ. → Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης



http://www.greece2001.gr/13.html
Νέοι δρόμοι για την Ιθάκη: Σύγχρονοι Έλληνες Συγγραφείς
(Ελλάδα: Τιμώμενη χώρα στην έκθεση βιβλίου Φρανκφούρτης 2001)


http://www.engonopoulos.gr/
Νίκος Εγγονόπουλος


http://www.kavafis.gr/index.asp
Κ.Π Καβάφης (αρχείο)


http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1963/index.html
Γιώργος Σεφέρης
H σελίδα του Iδρύματος Nομπέλ για το βραβείο λογοτεχνίας του 1963


http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1979/
Οδυσσέας Ελύτης
H σελίδα του Iδρύματος Nομπέλ για το βραβείο λογοτεχνίας του 1979


http://www.kazantzakis-museum.gr/index.php?level=0&id=623&lang=el
Μούσείο Νίκου Καζαντζάκη


http://www.macedonia.org.uk/bakolas/
Νίκος Μπακόλας


http://www.primedu.uoa.gr/epet/index.html
Παιδική Λογοτεχνία


********





-------------------------------------------------------------------





Διδώ Σωτηρίου, "Οι νεκροί περιμένουν"
Ανάγνωση αποσπάσματος του μυθιστορήματος
και συνέντευξη με τη συγγραφέα
από την εκπομπή "Μονόγραμμα" (1984)


Τρίτη 5 Ιουλίου 2011

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ


M. C. Escher, Drawing hands (1948)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Για να δείτε τον "Σχεδιασμό διδακτικής πρότασης" σε μορφή doc πατήστε ΕΔΩ!

Για να δείτε τον "Σχολιασμό διδακτικής πρότασης" σε μορφή doc πατήστε ΕΔΩ!

Οι διδακτικές προτάσεις σε επιμέρους ενότητες των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού και συνδυασμού ποικίλων παραγόντων.

Ο σχεδιασμός μιας διδακτικής ενότητας απαιτεί τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό του περιεχομένου της ενότητας αυτής, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μαθητών, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων, μέσα από τη χρήση κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών και εκπαιδευτικών μέσων. Τα αποτελέσματα της παραπάνω διαδικασίας μπορούν να αποτιμηθούν με κατάλληλο σύστημα αξιολόγησης, που θα αφορά όχι μόνο τους μαθητές αλλά και την ίδια τη διαδικασία.

Επομένως ο σχεδιασμός μιας διδακτικής ενότητας είναι μια συστηματική διαδικασία που περιλαμβάνει διαδοχικά βήματα και απαιτεί τη συνεχή κριτική εκτίμηση και αξιοποίηση των διαθέσιμων στοιχείων.


ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Διδακτική ενότητα (ΔΕ)
Χαρακτηριστικά μαθητών/εκπαιδευομένων
Διδακτικοί στόχοι
(Επίπεδο γνώσεων - Επίπεδο ικανοτήτων - Επίπεδο στάσεων)
Περιεχόμενο διδακτικής ενότητας
Αλληλουχία περιεχομένου
Χρονική κατανομή
Εκπαιδευτικές τεχνικές - Εκπαιδευτικά μέσα
Αξιολόγηση - Αυτοαξιολόγηση


ΒΑΣΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ


1ο βήμα: Μελέτη και αξιοποίηση πληροφοριών

Τα ελάχιστα αναγκαία στοιχεία για τον εντοπισμό των παραγόντων που διαμορφώνουν το πλαίσιο ανάπτυξης των δραστηριοτήτων κατά τη διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας πρέπει να απαντούν σε έξι βασικά ερωτήματα:

1) Σε ΠΟΙΟΥΣ απευθύνεται η διδακτική ενότητα
(χαρακτηριστικά ομάδας εκπαιδευομένων, ανάγκες,
προϋπάρχουσες γνώσεις σχετικά με το αντικείμενο διδασκαλίας)
2) ΓΙΑΤΙ διδάσκω το συγκεκριμένο αντικείμενο
3) ΠΟΙΟ είναι το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας
4) ΠΟΥ θα γίνει η διδασκαλία (σε ποιον τόπο και σε ποιον χώρο)
5) ΠΟΤΕ θα γίνει η διδασκαλία (χρονική διάρκεια και ωράριο διδασκαλία)
6) ΤΙ είναι διαθέσιμο προκειμένου να υλοποιηθεί η διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας


2ο βήμα: Διατύπωση στόχων μιας διδακτικής ενότητας

Με βάση τον σκοπό και το περιεχόμενο ενός γνωστικού αντικειμένου, καθορίζονται αναλυτικά και με σαφήνεια οι διδακτικοί στόχοι της κάθε διδακτικής ενότητας. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές ανάγκες που το συγκεκριμένο αντικείμενο επιδιώκει να καλύψει και ταυτόχρονα να αντιστοιχούν στις δυνατότητες των εκπαιδευομένων. Με τους στόχους προσδιορίζονται τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που επιδιώκουμε από τη διδασκαλία κάθε ενότητας:

· σε επίπεδο γνώσεων: τι θα μάθουν (η νέα γνώση που έρχεται να προστεθεί στην παλιά)
· σε επίπεδο ικανοτήτων: τι θα μπορούν να κάνουν μετά το τέλος της διδακτικής ενότητας
· σε επίπεδο στάσεων (αξιών): ποιες πεποιθήσεις θα αναπτυχθούν ή θα αλλάξουν

Τα αποτελέσματα αυτά, με τη μορφή μιας νέας γνώσης, νέας ικανότητας ή νέας στάσης (αξίας) θα πρέπει να αναφέρονται σε μία άμεσα ορατή και εύκολα αναγνωρίσιμη συμπεριφορά. Γι΄ αυτό το λόγο θα πρέπει να διατυπώνονται με ρήματα που δηλώνουν ενέργειες, οι οποίες μπορεί εύκολα να προσδιοριστούν.

Στόχοι που διατυπώνονται με ρήματα, όπως “να γνωρίζουν”, “να μάθουν”, “να καταλάβουν”, δεν δηλώνουν ένα σαφές και φανερό αποτέλεσμα και γι΄ αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται.
Αντίθετα, σαφείς και άμεσα ορατές ενέργειες με αισθητά αποτελέσματα, δηλώνουν π.χ. τα ρήματα:

Για στόχους που αφορούν γνώσεις: αναγνωρίζω, διακρίνω, ερμηνεύω, περιγράφω, ορίζω, απαριθμώ, επιλέγω, κατατάσσω, συγκρίνω, συσχετίζω.
Για στόχους που αφορούν ικανότητες: επιδεικνύω, κατασκευάζω, μετατρέπω, μετρώ, συντάσσω, σχεδιάζω, υπολογίζω, διορθώνω, ελέγχω, επαληθεύω, επιλύω, εφαρμόζω, χρησιμοποιώ.
Για στόχους που αφορούν στάσεις (αξίες): αποδέχομαι, εκτιμώ, απορρίπτω, αμφισβητώ, διερωτώμαι, ενθαρρύνω, παροτρύνω, προτιμώ, υιοθετώ, υποκινώ, υποστηρίζω.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Ένας πρακτικός τρόπος για να ελέγχουμε τη διατύπωση ενός στόχου είναι να υποβάλλουμε στον εαυτό μας το ερώτημα: “Μπορώ να παρατηρήσω τον εκπαιδευόμενό μου να τον εφαρμόζει;” Αν ναι, τότε είναι σωστά διατυπωμένος ο στόχος μου. Αν όχι, θα πρέπει να τον διατυπώσω διαφορετικά. Τα πιο πάνω ρήματα θα φανούν χρήσιμα στη σωστή διατύπωση των στόχων.


3ο βήμα: Καθορισμός και οργάνωση περιεχομένου

· Καθορισμός του περιεχομένου της ΔΕ
· Κατανομή του περιεχομένου της ΔΕ σε επιμέρους θέματα (υποενότητες)
· Χρονική κατανομή των θεμάτων της ΔΕ

- Το περιεχόμενο θα πρέπει να σχετίζεται με τους στόχους
- Να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων
- Να καθορίζεται αναλυτικά και να διατυπώνεται με σαφήνεια


4ο βήμα: επιλογή εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων διδασκαλίας

Οι μέθοδοι διδασκαλίας και οι εκπαιδευτικές τεχνικές επιλέγονται αφού συνεκτιμήσουμε
- τα κύρια χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων
- τους στόχους της ΔΕ
- το περιεχόμενο της ΔΕ
- το διαθέσιμο διδακτικό χρόνο
- τη διαθέσιμη υποδομή
- την ευχέρεια του δασκάλου-εκπαιδευτή με την αντίστοιχη τεχνική
με στόχο τη μέγιστη αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας της.

Μέθοδοι διδασκαλίας
(οι κατηγοριοποιήσεις που ακολουθούν είναι στοιχειώδεις και σχηματικές)

· δασκαλοκεντρικό μοντέλο (παραδοσιακή – μετωπική διδασκαλία)
- ο δάσκαλος είναι ο κάτοχος της γνώσης και καθοδηγεί τους μαθητές του (στη γνώση): δίνει ερεθίσματα, υποβάλλει ερωτήσεις, ερμηνεύει, επεξηγεί, μεταφέρει πληροφορίες
- ο μαθητής έχει παθητικό ρόλο στη διαδικασία αυτή: ακούει, μαθαίνει-απομνημονεύει – αξιολογείται
- περιβάλλον μάθησης: έμφαση στον λόγο και στη λογική (εγκεφαλικό – νοησιαρχικό μοντέλο)
· μαθητοκεντρικό μοντέλο (ενεργητική μάθηση)
- ο δάσκαλος διευκολύνει τη μάθηση, προκαλεί τη διερεύνηση
- ο μαθητής έχει ενεργητικό ρόλο στη διαδικασία της μάθησης, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, ανακαλύπτει, πειραματίζεται, αναλύει και συνθέτει γεγονότα, αναζητά λύσεις
- περιβάλλον μάθησης: διαθέτει εξοπλισμό, πχ εργαστήρια Η/Υ, φυσικών επιστημών, κλπ (εμπειρικό μοντέλο)
· ατομοκεντρική διαδικασία μάθησης
- ο μαθητής οικοδομεί τη γνώση μόνος του (με βάση τη γνώση που ήδη έχει αποκτήσει)
· ομαδοσυνεργατική μάθηση
- ο μαθητής συνεργάζεται και αλληλεπιδρά με τους συμμαθητές του και τον δάσκαλο κατά τη μαθησιακή διαδικασία, αναπτύσσοντας παράλληλα και άλλες δεξιότητες (κοινωνικές, συναισθηματικές, κλπ)

Τεχνικές

· Τεχνικές ανάπτυξης κριτικής σκέψης

- ο προσδιορισμός των βασικών χαρακτηριστικών ενός κειμένου, ενός συλλογισμού κλπ- σύγκριση ομοειδών πραγμάτων, εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών - εντοπισμός και κατανόηση των χρονικών και των αιτιακών σχέσεων, προκειμένου να ερμηνευθούν συνέπειες, γεγονότα, ακολουθίες - επισήμανση διαφορών πάνω σε αντιλήψεις, υποθέσεις, ορισμούς, κλπ, που αφορούν ένα συγκεκριμένο θέμα - άσκηση στον εντοπισμό της ακολουθίας των γεγονότων - ανάλυση των διαφόρων τρόπων με τους οποίους μπορεί να ειπωθεί το ίδιο πράγμα ανάλογα με την οπτική της εστίασης.

· Τεχνικές ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης

- καταιγισμός ιδεών ή ιδεοθύελλα (brainstorming): πρωτότυπη μέθοδος γρήγορης παραγωγής ιδεών από ομάδα ατόμων με σκοπό την επίλυση πρακτικού προβλήματος ή τη συζήτηση ενός κοινωνικού φαινομένου-προβλήματος (καταγραφή των ιδεών στον πίνακα, κατηγοριοποίηση των ιδεών σε ομάδες, συζήτηση-προβληματισμός πάνω στα θέματα που προέκυψαν για το εν λόγω ζήτημα-πρόβλημα-φαινόμενο)
- Ερωτήσεις SCAMPER: προτάσεις εναλλακτικού τέλους για μια ιστορία, αντιστροφή ρόλων των βασικών ηρώων μιας ιστορίας, κλπ
- Τα σκεπτόμενα καπέλα του De Bono: η τάξη χωρίζεται σε ομάδες η καθεμιά από τις οποίες εκπροσωπεί ένα σκεπτόμενο καπέλο, που με τη σειρά του αντιπροσωπεύει μια διαφορετική οπτική. Ο συμβολισμός των χρωμάτων μπορεί να προσδιοριστεί από τους ίδιους τους μαθητές της τάξης μετά από σχετική συζήτηση
- Η άγρια ιδέα: μια αλλόκοτη παράξενη ιδέα που δίνει λύση ή αποτελεί ερέθισμα για λύση: πχ «Γόρδιος δεσμός», «Δούρειος ίππος», κλπ
- Εικόνα – λόγος (κόμικς): οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν με ‘λόγο’ τις εικόνες που αφηγούνται μια ιστορία
- Σχηματοποιήματα: ένας ιδιότυπος τρόπος ποιητικής γραφής που συνδυάζει την αρμονία του ποιητικού λόγου με την εικαστική αναπαράσταση. Ζωγραφίζουμε όχι με γραμμές αλλά με λέξεις, με σκοπό τη συνύπαρξη σχήματος-νοήματος.

Περισσότερες τεχνικές
- Διάλεξη
- Επίδειξη
- Συζήτηση
- Μελέτη περίπτωσης
- Παιχνίδι ρόλων
- Προσομοίωση
- Πρακτική άσκηση
- Εκπαιδευτική επίσκεψη
- Συνέντευξη με ειδικό

Οι εκπαιδευτικές τεχνικές πρέπει να είναι συμμετοχικές και να προάγουν την αλληλεπίδραση ανάμεσα στον δάσκαλο και στον μαθητή.

Βασικές συμμετοχικές τεχνικές είναι:
· ο διάλογος
· η εργασία σε ομάδες
· η μελέτη περίπτωσης
· η προσομοίωση
· ο καταιγισμός ιδεών (ιδεοθύελλα)
· το παιχνίδι ρόλων
· σχηματοποιήματα
· τα σκεπτόμενα καπέλα του De Bono

Εποπτικά Μέσα Διδασκαλίας
Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας (ΕΜΔ) αντλούν τη δύναμή τους από την ανθρώπινη φύση και τους τρόπους με τους οποίους ο εκπαιδευόμενος αποκτά νέες γνώσεις, αναπτύσσει ικανότητες, υιοθετεί στάσεις και συμπεριφορές.

Χρησιμοποιούμε ΕΜΔ με στόχο να:
• ενεργοποιήσουμε ταυτόχρονα περισσότερες αισθήσεις
• αποδώσουμε με σαφήνεια έννοιες, σχέσεις και φαινόμενα
• προσελκύσουμε την προσοχή και διεγείρουμε το ενδιαφέρον των μαθητών
αναπαραστήσουμε την πραγματικότητα.

Ο εκπαιδευτικός με βάση τους στόχους της διδασκαλίας και τη διδακτική μέθοδο που έχει επιλέξει, προσδιορίζει το απαιτούμενο εποπτικό υλικό, επιλέγει τα εποπτικά μέσα και προσδιορίζει τεχνικές χρήσης για την αξιοποίησή τους.

Μεταξύ άλλων ένα σχέδιο μαθήματος μπορεί να συμπεριλαμβάνει:
- Αξιοποίηση των ΤΠΕ
- Αξιοποίηση των Τεχνών (μουσική, ζωγραφική, κλπ)
- Σύνδεση με πραγματικές καταστάσεις και αυθεντικά περιβάλλοντα μάθησης


5ο βήμα: Αξιολόγηση – Αυτοαξιολόγηση

Γίνεται με ερωτηματολόγιο και ανοικτή συζήτηση Επίσης γίνεται με τη χρήση κριτηρίων αξιολόγησης μιας διδακτικής ενότητας Τα μέσα αξιολόγησης θα πρέπει να αναπτύσσονται παράλληλα με τον καθορισμό και οργάνωση του περιεχομένου της

Βιβλιογραφία:

- Ελένη Γιαννακοπούλου, Σχεδιασμός Διδακτικής ενότητας"
- Αλέξης Κόκκος & Σήφης Φραγκούλης, "Μέθοδος Σχεδιασμού Διδακτικής Ενότητας"
- Αλέξης Κόκκος, "Εκπαιδευτικές τεχνικές"- Κουλαϊδής Βασίλης (επιμ.) Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την ανάπτυξη Κριτικής & Δημιουργικής Σκέψης για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Αθήνα, ΟΕΠΕΚ 2007
- Γιάννης Μαυρίκης, "Τεχνικές για την ανάπτυξη της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης ΙΙ" (σσ. 121-140) [στον τόμο Β. Κουλαϊδής]
- Δέσποινα Τσακίρη & Μαρία Καπετανίδου, "Τεχνικές για την ανάπτυξη της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης Ι" (σσ. 95-120) [στον τόμο Β. Κουλαϊδής]

-------------------------------------------------------------


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ


ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ




ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κεφάλαια:
Τσακίρη Δέσποινα & Καπετανίδου Μαρία, "Τεχνικές για την ανάπτυξη της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης Ι" (σσ. 95-120)
Μαυρίκης Γιάννης, "Τεχνικές για την ανάπτυξη της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης ΙΙ" (σσ. 121-140)




ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ


(γνώσεις - δεξιότητες - αξίες)
(από τη μελέτη Α. Παπανδρέου, Μεθοδολογία της Διδασκαλίας, λευκωσία, 1993)

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2: ΑΛΚΗ ΖΕΗ, ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2:
ΑΛΚΗ ΖΕΗ, "ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ "
(απόσπασμα από το μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη,
Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της)


---------------------------------------------------------

Ι. Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
ΑΛΚΗ ΖΕΗ


(α)
Βιογραφικά στοιχεία
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα και πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα της. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.


Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.

Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της. Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 για να ξαναφύγουν το ’67 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 λόγω της δικτατορίας.


Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Το καπλάνι της βιτρίνας και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία (μπεστ σέλλερ) της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Εκτός από την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.


Το Καπλάνι της βιτρίνας, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο - σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.


(β)
Εργογραφία

Για να δείτε το περιεχόμενο κάθε βιβλίου και τις μεταφράσει!ς του σε διάφορες γλώσσες πατήστε τον ΤΙΤΛΟ!


* Βιβλία για ενήλικους αναγνώστες


Απόσπασμα από το μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα



Για να διαβάσετε ένα απόσπασμα
από το μυθιστόρημα Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
πατήστε ΕΔΩ!


(γ)
Σημαντικά Βραβεία & Διακρίσεις
  • 1970 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) για Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1974 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.A.) για το Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
  • 1980 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.A.) για το Κοντά στις ράγιες
  • 1992 Κρατικό Βραβείο βιβλίου για παιδιά (ΕΛΛΑΔΑ) για το Θέατρο για παιδιά
  • 2002 Βραβείο Acerbi (ΙΤΑΛΙΑ) για το Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
  • 2003 Βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του ΚΥΚΛΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ για το Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2003 Βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του περιοδικού «διαβάζω» (ΕΛΛΑΔΑ) για το Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • Υποψήφια για το Βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2004
  • Υποψήφια για το Βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν 2004
  • 2005 Βραβείο Βιβλιοφάγων (ΓΑΛΛΙΑ) για το Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2007 Βραβείο Άντερσεν – Ο κόσμος της παιδικής ηλικίας (ΙΤΑΛΙΑ) για Το καπλάνι της βιτρίνας
  • Υποψήφια για το Βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν 2009
  • 2010 Βραβείο Νέων Ευρωπαίων (ΓΑΛΛΙΑ, Παν/μιο Λυών) για το Ο ψεύτης παππούς
  • 2010 Βραβείο Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της
Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από την επίσημη ιστοσελίδα της συγγραφέως
όπου συμπεριλαμβάνεται και ενδιαφέρον άλμπουμ φωτογραφιών.
Για να τη δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(δ)
Βραβεία Ακαδημίας Αθηνών 2010

Με το βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας του Ιδρύματος Ουράνη
τιμήθηκε η Άλκη Ζέη για το σύνολο του έργου της


Άλκη Ζέη: "Ήταν μία ευχάριστη έκπληξη για μένα, γιατί κανένα από τα μυθιστορήματά μου δεν έχει πάρει κρατικό βραβείο. Ευχαριστώ την Ακαδημία Αθηνών γι αυτή τη διάκριση."




Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Βραβεία Ακαδημίας Αθηνών 2010
δείτε τη ιστοσελίδα της εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ
Επίσης, πατήστε ΕΔΩ
και ΕΔΩ.


(ε)
Οπτικοακουστικό υλικό για την ΑΛΚΗ ΖΕΗ

1. Εκπομπή "Μονόγραμμα" (1995)
Στην Εκπομπή Μόνόγραμμα αυτοβιογραφείται η συγγραφέας Άλκη Ζέη. Μιλά για τα παιδικά της χρόνια, κυρίως για τα παιδικά της καλοκαίρια με τον παππού της, που αποτέλεσαν και πηγή έμπνευσής της. Αναφέρεται στις πρώτες της συγγραφικές απόπειρες, στην επαφή της με το κουκλοθέατρο και στο συγγραφικό της έργο. Μιλά για προσωπικές στιγμές της ζωής της, για την εξ αγχιστείας συγγένειά της με τη Διδώ Σωτηρίου (σύζυγο του δίδυμου αδερφού της μητέρας της) και τη μεταξύ τους σχέση και για το πλέον σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή της, τη γνωριμία της με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου και την από κοινού αντιστασιακή τους δράση, που συνοδεύτηκε από φυλακίσεις, συνεχείς εξορίες, φυγή στο εξωτερικό και νοσταλγία για την Ελλάδα. Στην εκπομπή προβάλλονται αποσπάσματα από την τηλεοπτική διασκευή του έργου της «Το καπλάνι της βιτρίνας», φωτογραφικό υλικό από προσωπικές στιγμές της συγγραφέως και βίντεο που περιγράφουν παραστατικά τις περιόδους στις οποίες αναφέρεται.

Για να δείτε την εκπομπή "Μονόγραμμα"
από το οπτικο-ακουστικό αρχείο της ΕΡΤ
πατήστε ΕΔΩ!


2. Εκπομπή "Αντ' Αυτού"

Στο επεισόδιο της σειράς "Αντ' Αυτού" φιλοξενείται η συγγραφέας Άλκη Ζέη, η οποία μιλάει για την ηθοποιό, συγγραφέα και προσωπική της φίλη, Ζωρζ Σαρρή (πραγματικό όνομα Ζωρζ Σαριβαξεβάνη). Θυμάται την επιμονή της να γίνει ηθοποιός, εξηγεί γιατί τελικά ακολούθησε το επάγγελμα της συγγραφέως, εστιάζει στην κοινή στάση τους στην ΕΠΟΝ. Διηγείται ιστορίες από τη νεανική τους ηλικία, τις περιπλανήσεις τους ανά την Ευρώπη και αναφέρεται στην αλληλογραφία τους και στη συνάντησή τους έπειτα από χρόνια στο Παρίσι. Το επεισόδιο διανθίζεται από φωτογραφικό υλικό και αποσπάσματα από την ταινία «Happy day» του Παντελή Βούλγαρη, όπου πρωταγωνιστούσε η Ζωρζ Σαρρή.

Για να δείτε την εκπομπή "Αντ' Αυτού"
από το οπτικο-ακουστικό αρχείο της ΕΡΤ
πατήστε ΕΔΩ!


(στ)
Τηλεοπτικές μεταφορές έργων της Άλκης Ζέη


1. To καπλάνι της βιτρίνας


Για να δείτε την τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος
σε σειρά 10 Επεισοδίων
Το καπλάνι της βιτρίνας (1963)
πατήστε ΕΔΩ!

Από το οπτικο-ακουστικό αρχείο της ΕΡΤ
Για πρόσβαση στο αρχείο πατήστε ΕΔΩ!

---------------------

2. Ο ψεύτης παππούς

Για να δείτε την τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος
σε σειρά 16 Επεισοδίων
Ο ψεύτης παππούς (2007)
πατήστε ΕΔΩ!


ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ 16 ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ
Σενάριο : Παναγιώτης Μέντης
Σκηνοθεσία : Γιώργος Μιχαλακόπουλος & Νίκος Καβουκίδης
Διεύθυνση Φωτογραφίας : Σπύρος Παπαδόπουλος
Μουσική : Κώστας Κουκουλίνης
Σκηνικά : Αντώνης Δαγκλίδης
Πρωταγωνιστής: Γιώργος Μιχαλακόπουλος
(ΝΕΤ, 2008-2009)


---------------------------------------------------------

ΙΙ. ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΑΧΝΕΣ ΤΗΣ



Για να δείτε το απόσπασμα του μυθιστορήματος
που εμπεριέχεται στο σχολικό βιβλίο
πατήστε ΕΔΩ!


Για να δείτε το σχολικό βιβλίο και τους βασικούς στόχους του μαθήματος
πατήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:
[Από την ιστοσελίδα του Ψηφιακού Σχολείου]

ΣΤΟΧΟΙ
Επιδιώκεται οι μαθητές να μπορούν:
  • Να προσλαμβάνουν το λογοτεχνικό κείμενο ως έργο τέχνης και αισθητικό φαινόμενο στενά δεμένο με την εποχή του.
  • Να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα της λογοτεχνικής γλώσσας, τον μεταφορικό και συμβολικό χαρακτήρα της,
  • και να ανακαλύψουν την αισθητική λειτουργία της.
  • Να κατακτήσουν την ικανότητα συναισθηματικής συμμετοχής.
  • Να ερμηνεύουν με δημιουργικό τρόπο τα λογοτεχνικά έργα.
  • Να ανακαλύψουν και να ασκήσουν τις καλλιτεχνικές δεξιότητές τους.

Για να δείτε το
Αναλυτικό Πρόγραμμα και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών
πατήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:
[Από την ιστοσελίδα του Ψηφιακού Σχολείου]


---------------------------------------------------------


ΙΙΙ. ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΣΧΟΛΙΑ


(α)
Για να δείτε μια συνέντευξη για τη σχολική εφημερίδα του 1ου Γυμνασίου Ελληνικού,
όπου η συγγραφέας μιλάει για το βιβλίο της,
πατήστε ΕΔΩ!


(β)
Για να διαβάσετε το άρθρο της
Ελισάβετ Κοτζιά, "Πεζογραφία ορόσημο"
(δημοσιευμένο στην Εφημ. Καθημερινή, 22/12/2002)
πατήστε ΕΔΩ!


(γ)
Για να δείτε μια σύντομη παρουσίαση του βιβλίου
από το Δημοτικό Σχολείο Περιστερίου
πατήστε ΕΔΩ!


(δ)
Για να δείτε σχόλια για το μυθιστόρημα από τον Βασίλη Συμεωνίδη
πατήστε ΕΔΩ!


---------------------------------------------------------


ΙV. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΑΛΚΗ ΖΕΗ , "ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ"

(α)
Για να δείτε τη Διδακτική Πρόταση της Ευγενίας Μπαλτά
πατήστε ΕΔΩ!



---------------------------------------------------------


V. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ


(α)
Καλές Πρακτικές που αφορούν τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας
και προτείνονται από
το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης
(διαφορετικές από το υλικό που πήραμε)
Για να τις δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(β)
Ενδιαφέρουσες διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της Λογοτεχνίας
με αξιόλογες προβολές παρουσιάσεων και εικαστικό υλικό
από το Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αναβρύτων.
Για να τις δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(γ)
Διδακτικές προτάσεις για τη διδασκαλία του μαθήματος της λογοτεχνίας
από την ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Για να τα δείτε πατήστε ΕΔΩ!


---------------------------------------------------------


VΙ. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
(ΜΕ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ)


(α)
"Διδακτική Φιλολογικών Μαθημάτων"
Διάφορες μελέτες μεταξύ των οποίων ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη:
Χριστίνα Αργυροπούλου
[σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου]
"Η διδασκαλία της λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
μέσα από διάφορες μαθητοκεντρικές πρακτικές
με ενδεικτικά διδακτικά παραδείγματα"
Για να τις δείτε πατήστε ΕΔΩ

(β)
Χριστίνα Αργυροπούλου
[σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου]
"Η διδασκαλία της λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο"
(Προβολή Παρουσιάσεων)
Για να το δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(γ)
Τίνα Χρηστίδη,
"Διαβάζω Μπόρχες και Γράφω:
Μια Διδακτική ΤΠ(e-)ρόταση Δημιουργικής Γράφης"
Για να το δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(δ)
Μαρία Νέζη,
"Νέες Τεχνολογίες και διδασκαλία της λογοτεχνιας"
Για να το δείτε πατήστε ΕΔΩ!


(ε)
Τερέζα Γιακουμάτου.
"Η λογοτεχνία μεταναστεύει στο διαδίκτυο"
Για να το δείτε πατήστε ΕΔΩ!